Wielkopostne zwyczaje nie zawsze miały tak wielką formę! Początkowo Wielki Post trwał jedynie 40 godzin i obejmował dwa dni: Wielki Piątek i Wielką Sobotę. Co prawda w tym czasie nie można było spożywać żadnego pokarmu – był zatem bardziej surowy niż aktualnie! Okres trwania Wielkiego Postu z upływem lat sukcesywnie wydłużano, zmieniając jednocześnie sam charakter poszczenia.
Im dłużej, tym lepiej?
Hucznie obchodzony karnawał się kończy, a zaczyna post i oczekiwanie na zmartwychwstanie! Ile powinno trwać? W III wieku Wielki Post z 40 godzin wydłużył już do siedmiu dni, a 100 lat później osiągnął długość symbolicznych dni czterdziestu! Jednak trzeba zaznaczyć, że w zależności od tradycji kulturowej był on różnie liczony. Na przykład w kościele wschodnim (bizantyjskim) trwał on 8 tygodni, dlatego że soboty i niedziele były wolne od postu. Natomiast w kościele zachodnim (łacińskim) nie poszczono w niedzielę, co za tym idzie – post trwał 6 tygodni. W VI wieku oficjalnie ustanowiono okres Wielkiego Postu w kalendarzu – zdecydowano, że będzie się on rozpoczynał w Środę Popielcową, a zasady jego trwania będą obowiązywać, aż do Wielkiego Czwartku, czyli początku liturgii Wieczerzy Pańskiej. Finalnie ujednolicono praktykę wielkopostną kościoła katolickiego, a nastąpiło to w 1570 roku.
Popielec – symbolika
Tradycja posypywania głów popiołem w Środę Popielcową (inaczej zwaną popielcem) jako symbolu skruchy i pokuty ma długą historię. Sięga ona korzeniami różnych kultur i cywilizacji, takich jak starożytny Egipt, kultury arabskie czy Grecja. Zwyczaj ten został wprowadzony do liturgii chrześcijańskiej w VIII wieku oraz zyskał oficjalny charakter w całym Kościele katolickim w 1091 roku za sprawą papieża Urbana II. Ciekawostką jest, że używany w tym obrzędzie popiół pochodzi z palm, które zostały poświęcone w czasie Niedzieli Palmowej w roku poprzedzającym.
Środa Popielcowa
Zwyczaj posypywania głów popiołem wpisuje się w powszechne praktyki liturgiczne Środy Popielcowej. Dodatkowo zgodnie z kanonami 1251-1252 Kodeksu Prawa Kanonicznego, wierni są zobowiązani w tym dniu do zachowania postu ścisłego, ograniczając spożycie posiłków do trzech w ciągu dnia, z czego tylko jeden może być “do syta” oraz wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych. Ograniczenia te dotyczą wszystkich osób powyżej 14. roku życia, natomiast obowiązek postu obciąża dorosłych aż do osiągnięcia 60. roku życia. Mimo że Kodeks Prawa Kanonicznego nie wymaga od wiernych uczestnictwa w Eucharystii w tym dniu, nadal jest to szeroko rozpowszechniona praktyka.
